Վիլյամ Սարոյան «Թե ինչպես է քաղաքի ձեռնածուն հիմարացնում թագավորին, որին թվում էր իրենից խորամանկ մարդ չկա աշխարհում, և ոչ մեկը չի կարող իրեն խաբել»
Թագավորի խորհրդատուն գալիս է նրա մոտ, ասում. — Թագավորն ապրած կենա, մեր քաղաքում մի խաբեբա է հայտնվել, որը բլբլացնելով ազնիվ մարդկանցից փող է կորզում։
— Ո՞նց թե,— զարմացած հարցնում է թագավորը։
— Մենք էլ դրանից գլուխ չենք հանում։ Այդ մարդը աչքերը խորհրդավոր հառում է վրադ ու բլբլացնում։ Հետո, մինչև գլխի ես ընկնում, տեսնում ես քսակդ առել, չքացել է։ Մի անգամ նույնիսկ քաղաքի ամենախորամանկ մարդուն քթից բռնած ման ածեց։
— Խելքին մոտ բաներ չես խոսում,— ասում է թագավորը։
— էն Աստված, ճիշտ եմ ասում։
— Դե լավ, գնա էդ մարդուն բեր, տեսնենք ինձ ոնց է խաբում։ Եթե նրան չհաջողվի այդ բանն անել, զգուշացնում եմ՝ գլուխդ ուսերիդ չի մնա։
Եվ խորհրդատուն գնում է բլբլացոդ խաբեբայի մոտ ու ասում.
— Մեր թագավորը քեզ իր պալատն է կանչում, որ իրեն խաբես։ Լավ կլինի, ինչքան հունար ունես բանեցնես։
— Ե՞ս… Խաբե՞մ թագավորին… Չէ, Աստված ինձ թույլ չի տա որ էդ բանն անեմ։
— Եթե քեզ չհաջողվի մեր թագավորին խաբել, երկուսիս էլ կգլխատեն,— բացատրում է խորհրդատուն։
— Դե լավ, ինչ արած, որ ասում ես, ասում ես…— համաձայնում է խաբեբան։
Եվ խորհրդատուն նրան տանում է թագավորի մոտ։
Թագավորն ասում է.
— Ինձ ասել են, որ դու խաբել ես մեր քաղաքի ամենախելացի մարդկանց ու նրանցից փող կորզել։ Ես շատ եմ հպարտանում իմ խելքով և ուզում եմ ինձ էլ խաբես։ Հապա, փորձիր։
— Թագավորն ապրած կենա, խաբելը կխաբեմ, բայց վախենամ չկարողանամ, որովհետև բոլոր գործիքներս գրավ են դրված։ Իսկ առանց գործիքների… նույնիսկ ամենամիամիտ գյուղացուն չեմ կարող խաբել։
— Որ այդպես է, գնա գործիքներդ բեր,— հրամայում է թագավորը։
— Բայց ես փող չունեմ,— ասում է խաբեբան։
— Իսկ ինչքա՞ն է պետք, որ գործիքներդ ետ բերես։
— Երկու հարյուր ոսկի,— ասում է խաբեբան։
— Խորհրդական,— հրամայում է թագավորը,— այդ երիտասարդին երկու հարյուր ոսկի տուր, թող գնա իր գործիքները բերի, տեսնենք ո՞նց է ինձ խաբում։
Եվ խորհրդականը խաբեբային երկու հարյուր ոսկի է տալիս։ Վերջինս իրեն յուրահատուկ ծեսերով գլուխ է տալիս ու դուրս գնում՝ խոստանալով երկու ժամից հետո վերադառնալ։ Իսկ թագավորը հարմարավետ տեղավորվելով գահին սպասում է։ Շատ ժամանակ անց խորհրդատուն վախվորած ժպտում է.
— Ինչո՞ւ ես ժպտում,— հարցնում է թագավորը։
— Թագավորն ապրած կենա, եթե որոշել եք այդ խաբեբային սպասել… Ոնց ասեմ՝ մինչև ձեր երեխաներն էլ լույս աշխարհ գան, նրանց թոռներն ու ծոռներն էլ, այդ խաբեբան չի վերադառնա։ Չէ՞ որ նա արդեն խաբել է Ձեզ, ով աշխարհի ամենաիմաստուն արքա։
Այդ խաբեբայի գործիքը հենց նրա բլբլացող լեզուն է։
. Կարդա՛ տեղծագործությունը
. Ինչպիսի՞ն էր ձեռնածուն
Ձեռնածուն շատ խորամանկ, խելացի, հնարամիտ է։
.Ինչպիսի՞ն էր թագավորը
Թագավորը շատ գովասան, ինքնավստահ, բայց միևնույն ժամանակ անխելք, անֆայմ։
. Ինչպես դու՛ կխաբեիր թագավորին
Ես թագավորին կասեի, որ չեմ կարող ձեզ խաբել, բայց եթե դուք ինձ հինգ հարյուր ոսկի տաք, ես կմոռանամ, որ դուք թագավորեք և հեշտությամբ կխաբեմ ձեզ։
. Ի՞նչ են նշանակում աչքերը հառել, ապրած կենա, գլուխ հանել արտահայտությունները
Աչքրը հառել-զարմացած, ուշադիր ինչ-որ տեղ նայել։
Ապրած կենա-լավ ապրի, երկար ապրի։
Գլուխ հանել-ինչ-որ գործից հասկանալ, գլուխ բերել։
. Եթե դու լինեիր առակի հեղինակը, ինչպե՞ս կավարտեիր այն: Մտքերդ գրիր բլոգում:
Թագավորի խորհրդատուն գալիս է նրա մոտ, ասում. — Թագավորն ապրած կենա, մեր քաղաքում մի խաբեբա է հայտնվել, որը բլբլացնելով ազնիվ մարդկանցից փող է կորզում։
— Ո՞նց թե,— զարմացած հարցնում է թագավորը։
— Մենք էլ դրանից գլուխ չենք հանում։ Այդ մարդը աչքերը խորհրդավոր հառում է վրադ ու բլբլացնում։ Հետո, մինչև գլխի ես ընկնում, տեսնում ես քսակդ առել, չքացել է։ Մի անգամ նույնիսկ քաղաքի ամենախորամանկ մարդուն քթից բռնած ման ածեց։
— Խելքին մոտ բաներ չես խոսում,— ասում է թագավորը։
— էն Աստված, ճիշտ եմ ասում։
— Դե լավ, գնա էդ մարդուն բեր, տեսնենք ինձ ոնց է խաբում։ Եթե նրան չհաջողվի այդ բանն անել, զգուշացնում եմ՝ գլուխդ ուսերիդ չի մնա։
Եվ խորհրդատուն գնում է բլբլացոդ խաբեբայի մոտ ու ասում.
— Մեր թագավորը քեզ իր պալատն է կանչում, որ իրեն խաբես։ Լավ կլինի, ինչքան հունար ունես բանեցնես։
— Ե՞ս… Խաբե՞մ թագավորին… Չէ, Աստված ինձ թույլ չի տա որ էդ բանն անեմ։
— Եթե քեզ չհաջողվի մեր թագավորին խաբել, երկուսիս էլ կգլխատեն,— բացատրում է խորհրդատուն։
— Դե լավ, ինչ արած, որ ասում ես, ասում ես…— համաձայնում է խաբեբան։
Եվ խորհրդատուն նրան տանում է թագավորի մոտ։
Թագավորն ասում է.
— Ինձ ասել են, որ դու խաբել ես մեր քաղաքի ամենախելացի մարդկանց ու նրանցից փող կորզել։ Ես շատ եմ հպարտանում իմ խելքով և ուզում եմ ինձ էլ խաբես։ Հապա, փորձիր։
— Թագավորն ապրած կենա, խաբելը կխաբեմ, բայց վախենամ չկարողանամ, որովհետև բոլոր գործիքներս գրավ են դրված։ Իսկ առանց գործիքների… նույնիսկ ամենամիամիտ գյուղացուն չեմ կարող խաբել։
— Որ այդպես է, գնա գործիքներդ բեր,— հրամայում է թագավորը։
— Իմ գործիքները հիմա ինձ մոտ չեն,-ասաց ձեռնածուն։
—Իսկ ինչ գործիքներովս աշխատում, հնարավոր , որ իմ պալոտում լինի,-ասաց թագավորը։
— Հինգ հարյուր ոսկիով,-ասաց ձեռնածուն։
— Հինգ հարյուր ոսկի բերեք,-ասաց թագավորը։
Ոսկիները տվեցին ձեռնածուին և ձեռնածուն ասաց․
— Ես պետք է պատրաստվեմ։
— Իսկ որտեղ,-հարցրեց թագավորը։
— Դրսում,-պատասխանեց ձեռնածուն։
— Դե լավ, գնա և պատրաստվիր։
Ձեռնածուն գնաց և արդեն կեսժամ էր ինչ չվերադարձավ։